Tajemnica harmonijnego rozwoju człowieka

W czym tkwi tajemnica harmonijnego rozwoju człowieka? Jakie umiejętności w pierwszej kolejności dziecko musi posiąść, by uzyskać podstawy do podjęcia nauki w systemie szkolnym?

Po pierwsze musi poznać, poczuć i mieć świadomość własnego ciała. Dziecko zdobywając świadomość ciała, czując swoje ciało w przestrzeni może świadomie kierować swoimi ruchami. Czuje siebie w przestrzeni, więc identyfikuje swój ruch ze swoją osobą. Ma wówczas możliwość świadomego zapanowania nad wykonywanymi czynnościami, zdobywa więc umiejętność zaplanowania ruchu i jego kontroli. Identyfikując swoje myśli z czynami rozwija swoją osobowość. Może to nastąpić tylko wówczas, kiedy dobrze czuje ciało, które jest w równowadze, więc wie gdzie znajduje się w przestrzeni i ta przestrzeń jest dla niego bezpiecznym środowiskiem. Jest to podstawa do zdobywania dalszych umiejętności.

Uczenie się, postrzeganie świata, poznawanie go odbywa się pod wpływem odbieranych  informacji. Informacje ze świata zewnętrznego poprzez narządy zmysłów docierają do mózgu, dzięki czemu zdobywamy odpowiednią  wiedzę. To zmysły decydują o sposobie, w jaki odbieramy świat, jakie informacje zapamiętujemy i jaki obraz świata wykształci się w naszym umyśle. Dlatego też dziecko mające świadomość własnego ciała ma możliwość posiąść umiejętność prawidłowego odbioru oraz selekcji docieranych do niego bodźców. Umiejętność ta umożliwia dziecku uporządkowanie docierających do mózgu informacji zmysłowych (sensorycznych) płynących zarówno z otoczenia, jak i z własnego organizmu, tak, aby mogły być użyte do celowego działania. Współdziałanie to stwarza fundament prawidłowego czucia i przewodzenia bodźców czuciowych, stabilizację napięcia mięśniowego oraz równowagę. Jest to podstawą do uczenia się i nabywania umiejętności szkolnych.

Kiedy dziecko prawidłowo odbiera docierające do niego bodźce, jest gotowe do prawidłowego przetwarzania słuchowego jak i wzrokowego. Przetwarzanie słuchowe umożliwia rozpoznawanie, różnicowanie, zapamiętywanie, analizowanie i syntetyzowanie dochodzących do nas dźwięków. Prawidłowe przetwarzanie słuchowe pełni niezwykle ważną funkcję w procesie nabywania umiejętności szkolnych, ponieważ jest podstawą do prawidłowej analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci słuchowej. Z kolei prawidłowe przetwarzanie wzrokowe umożliwia prawidłowe rozpoznawanie bodźców wzrokowych, a także ich interpretowanie przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. Odpowiedni poziom rozwoju percepcji wzrokowej umożliwia dziecku naukę czytania, pisania, wykonywanie zadań arytmetycznych oraz rozwinięcie innych umiejętności wymaganych od niego w trakcie nauki szkolnej.

Kiedy dziecko posiądzie w/w umiejętność, ma możliwość ukształtować swoje normatywne zachowanie oraz nauczyć się rozpoznawania swoich emocji, jak i panowania nad nimi. Każde dziecko musi znać emocje i wiedzieć, jakie towarzyszą podejmowanym działaniom. Powinno umieć o swoich przeżyciach opowiadać. Jest to niezbędne dla równowagi emocjonalnej. Umiejętności te są bazą do kształtowania pozytywnego obrazu siebie, poczucia własnej wartości, oraz motywacji do podejmowania aktywności.

Powyższe umiejętności dziecko powinno posiąść w sposób naturalny. Jedna umiejętność rodzi się z poprzedniej. Każdy człowiek u progu swojego rozwoju w sposób naturalny najpierw poznaje swoje ciało i ma jego świadomość. To pozwala mu poczuć swoje ciało w przestrzeni i dopiero wówczas ma możliwość prawidłowego odbioru docieranych do niego bodźców. Kiedy dziecko odbiera bodźce płynące z otoczenia, posiądzie także umiejętność przetwarzania słuchowego jak i wzrokowego. Wszystko to doprowadzi młodego człowieka do normatywnego zachowania, ukształtowania się jego emocji oraz prawidłowego rozwoju osobowościowego.

W tym tkwi tajemnica naszego rozwoju. Wszystko następuje po sobie jak ogniwa nierozerwalnego łańcucha. Czasem jest jednak tak, że wyniku niezintegrowania się odruchów pierwotnych dziecko nie ma możliwości, by posiąść dane umiejętności. Co za tym idzie,jedno z ogniw łańcucha rozwojowego nie funkcjonuje prawidłowo, więc dziecko nie posiądzie dalszych umiejętności i mimo, iż tkwi w nim potencjał intelektualny, nie może go w pełni wykorzystać. Naszym – nauczycieli, terapeutów, przewodników – zadaniem jest wspomóc dziecko w jego drodze rozwojowej.

Dzięki zaprezentowanym poniżej prostym ćwiczeniom dziecko ma szansę zintegrować systemy zmysłowe. Tym samym posiądzie umiejętności potrzebne do podjęcia nauki szkolnej.

ĆWICZENIE I: Świadomość ciała wg schematu

„Kolejność części ciała”

Zadaniem dziecka jest mówić i pokazywać części ciała wg kolejności podanych przez nauczyciela ze wzorem lub tylko ze słuchu. Ćwiczenie można wykonywać przed lustrem.

Cel ćwiczenia:

  • koncentracja uwagi
  • orientacja w schemacie ciała
  • świadomość ciała

ĆWICZENIE II: Poczucie ciała w przestrzeni

„Kierunki wg tego co czujesz i słyszysz”

Dziecko leży na brzuchu. Zadaniem dziecka jest mówić i rysować kierunki wg tego, co czuje na plecach i słyszy od nauczyciela lub tylko czuje. Ćwiczenie wykonujemy prawą i lewą ręką.

Cel ćwiczenia:

  • koncentracja uwagi
  • kierunkowość
  • orientacja przestrzeni
  • utrwalenie orientacji kierunków w przestrzeni
  • koordynacja wzrokowo-ruchowa
  • przetwarzanie informacji
  • przewodzenie bodźców czuciowych

ĆWICZENIE III: Koordynacja obustronna

„Naprzemienne na plecach z przekraczaniem linii środka”

Leżąc na plecach dziecko kładzie prawą rękę na lewym ramieniu i ugina lewą nogę w kolanie. To jest pozycja wyjściowa. Następnie dziecko przekłada lewą nogę nad prawym kolanem a prawą ręką uderza poza lewe ramię i zmiana.

Cel ćwiczenia

  • koncentracja uwagi
  • przekraczanie linii środka
  • koordynacja wzrokowo-ruchowa
  • zintegrowanie CUN
  • zapamiętywanie poprzez ruch
  • przetwarzanie informacji
  • rozwój planowania ruchu
  • świadomość przestrzeni

ĆWICZENIE IV: Prawidłowe przetwarzanie słuchowe

„Słuchaj i wybieraj”

Dziecko ma przed sobą sekwencję elementów. Nauczyciel mówi sekwencję, a dziecko patrzy na wzory i wybiera sekwencję, którą słyszy. Pod elementy można „podstawić dźwięk”.

Cel ćwiczenia:

  • koncentracja uwagi
  • koordynacja słuchowo-wzrokowa
  • rytmizacja
  • odkodowywanie
  • przetwarzanie słuchowe

ĆWICZENIE V: Prawidłowe przetwarzanie wzrokowe

„Przysiad przy powtórzonym obrazku”

Zadaniem dziecka jest wykonywać ruchy naprzemienne na stojąco i patrzeć na zmieniające się obrazki (etykiety). Kiedy zobaczy obrazek (etykietę), który się powtarza, robi przysiad.

Cel ćwiczenia:

  • koncentracja uwagi
  • rozszerzanie słownictwa
  • zapamiętywanie wzrokowe
  • spostrzeganie i różnicowanie wzrokowe

ĆWICZENIE VI: Normatywne zachowanie i kształtowanie emocjonalne

Zadaniem dziecka jest połączyć obrazki minek z odpowiednim stwierdzeniem. W dalszym etapie dziecko odpowiada na pytania dotyczące swoich odczuć w danej sytuacji. W ostatnim etapie dziecko odpowiada na pytania dotyczące zachowania się w danej sytuacji.

Cel ćwiczenia:

  • koncentracja uwagi
  • różnicowanie emocji i uczuć
  • koordynacja
  • logiczne myślenie
To tylko nieliczne z propozycji zadań opracowanych wg stopnia trudności oraz specyfiki wykonania ćwiczeń.