Trudno jest jednoznacznie określić wpływ ćwiczeń rozwijających na umiejętności szkolne. Ogromna różnorodność w możliwości wyboru ćwiczeń sprawia, że dobrane odpowiednio pod kątem potrzeb i możliwości dziecka usprawniają funkcjonowanie na niemalże wszystkich obszarach aktywności szkolnej.
Nie ma jednego uniwersalnego szablonu zawierającego zestaw ćwiczeń rozwijających do wykorzystania np. w jednej grupie wiekowej. Każde z ćwiczeń jest indywidualnie dopasowane pod kątem potrzeb i możliwości danego dziecka i odpowiada zarówno na jego potrzeby, jak i uwzględnia jego mocne strony. Nawet jeśli korzystamy z takich samych kart pracy, to realizacja danego ćwiczenia będzie wyglądać inaczej w przypadku 7-latka z dysleksją, a inaczej w przypadku 7-latka z mózgowym porażeniem dziecięcym. Dzięki możliwości dowolnej modyfikacji ćwiczeń każde zadanie jest odpowiednio dopasowane pod kątem konkretnych potrzeb oraz realizuje konkretne cele. Jedynym kluczem doboru ćwiczeń są potrzeby dziecka, tak więc można stosować je zawsze gdy zachodzi taka potrzeba niezależnie od wieku.
Podstawą funkcjonowania w szkole jest umiejętność koncentracji uwagi. Dzieci, u których występują trudności ze skupieniem uwagi, mają problemy ze śledzeniem toku lekcji, wykonywaniem poleceń, szybko zniechęcają się do pracy, co w efekcie powoduje zaległości w nauce, frustracje i konflikty z otoczeniem. Ćwiczenia rozwijające w zdecydowany sposób wpływają na umiejętność koncentracji uwagi. Za każdym razem dziecko dostaje do wykonania konkretne zadanie, którego wykonaniu musi poświęcić całą swoją uwagę. Dzięki temu, iż każde z ćwiczeń stanowi skończoną całość, łatwiej jest mu skupić się na zadaniu, gdyż widzi, że jego aktywność przynosi efekt i że jego działania działania przybliżają go do zakończenia. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż dziecko pracuje na atrakcyjnym dla niego materiale, a oczywistym jest, że im ciekawsze będzie dla niego zadanie, tym mocniej będzie się skupiał na jego wykonaniu. Dodatkowo jeśli zastosujemy odpowiednią muzykę, uaktywnimy mózg do pracy w rytmie wspomagającym koncentrację. Umiejętność skupienia uwagi zdobytą i doskonaloną podczas ćwiczeń dziecko zaczyna wykorzystywać także w innych obszarach aktywności, w tym również w tych związanych z edukacją.
Ćwiczenia rozwijające mają również wielki wpływ na umiejętność czytania i pisania. Już najmłodsze dzieci przygotowywane są do nabycia tej umiejętności. Podczas ćwiczeń zaznajamiają się z kształtem liter, wyglądem wyrazów, uczą się różnicować poszczególne kształty, co sprawia, że kiedy dochodzi do momentu rozpoczęcia nauki czytania i pisania, dziecko tak naprawdę jest już „oswojone” z materiałem, na którym będzie pracować, dzięki czemu proces uczenia się tych dwóch umiejętności jest dla dziecka łatwiejszy i mniej stresujący.
Wśród ćwiczeń rozwijających są zarówno te, które bezpośrednio uczą czytania i pisania, jak i takie, których choć bezpośrednim celem nie jest nauka tych umiejętności to bazują na materiale słowno-literowym, co wpływa na utrwalenie i przyswojenie wyglądu i sposobu zapisu liter oraz wyrazów przez dziecko. Osoby, które nabyły już umiejętność czytania i pisania poprzez ćwiczenia rozwijające doskonalą te umiejętności.
Czytanie i pisanie wymagają sprawnie działającego analizatora wzrokowego, słuchowego, a także kinestetyczno-ruchowego. Podstawą umiejętności czytania jest prawidłowe spostrzeganie znaków graficznych, dlatego ćwiczenia rozwijające kształcą i doskonalą umiejętność rozpoznawania i różnicowania kształtów, co w bezpośredni sposób przekształca się na prawidłowe rozpoznawanie i rozróżnianie liter. Aby wyraz poprawnie zapisać, należy umieć go rozłożyć na dźwięki mowy, aby go odczytać należy dźwięki mowy złączyć w jeden wyraz. Jednym z celów ćwiczeń rozwijających jest kształcenie analizy i syntezy słuchowej (a także wzrokowej), która to jest niezbędna do zdobycia umiejętności czytania i pisania. Trudności z nabyciem tych umiejętności mogą być bardzo różnorodne – od całkowitej niemożności rozróżniania znaków do mylenia podobnie wyglądających czy brzmiących liter czy wyrazów. Kluczem do osiągnięcia sukcesu w tej dziedzinie jest wyznaczanie dziecku takich zadań, które będą służyły jego własnym potrzebom i możliwościom, które to stale będą się zwiększały. Należy więc być czujnym, podążać za dzieckiem i wprowadzać najbardziej optymalne dla jego rozwoju modyfikacje.
Ćwiczenia rozwijające wpływają również na poszerzenie słownictwa biernego i czynnego zarówno młodszych, jak i tych starszych dzieci. Młodsze dzieci uczą się zależności pomiędzy wyrazem a jego desygnatem, dzięki czemu organizują i lepiej rozumieją świat wokół siebie. Starsze natomiast pracując na słowach zaczynają lepiej rozumieć ich znaczenie i możliwe sposoby ich zastosowania, dzięki czemu łatwiej przychodzi im wyjaśnianie zjawisk oraz dostrzeganie i badanie relacji pomiędzy nimi, które to umiejętności są niezbędne do zrozumienia świata – a więc także do zrozumienia kwestii poruszanych podczas zajęć edukacyjnych.
Aktywność edukacyjna, czy to w pierwszych, czy późniejszych latach, w wielkim stopniu opiera się na rozwiązywaniu problemów. Dzieci stawiane są przed kolejnymi zadaniami, których rozwiązanie muszą odnaleźć same. Ćwiczenia rozwijające w znaczący sposób wpływają na rozwój wymaganych do tego umiejętności, takich jak logiczne czy twórcze myślenie. Trening i rozwój tych zdolności poprzez wykonywanie odpowiednich ćwiczeń rozwijających sprawia, że procesy te będą dla ucznia coraz łatwiejsze, będzie on stale poszerzał swoje umiejętności w tym zakresie, dzięki czemu również podczas zajęć edukacyjnych będzie sięgał do wypracowanych podczas ćwiczeń schematów myślowych.
Nie zapominajmy również o takim czynniku wspomagającym aktywność edukacyjną, jakim jest odniesienie sukcesu. Ćwiczenia rozwijające są tak konstruowane, aby z jednej strony nie były zbyt trudne, aby dziecko miało szansę je rozwiązać, z drugiej strony jednak nie mogą być zbyt łatwe, gdyż dziecko tylko wtedy będzie odczuwało satysfakcję z jego wykonania, jeśli będzie się ono wiązało z wysiłkiem z jego strony. Jeśli dziecko odnosi sukcesy w coraz większej ilości coraz bardziej skomplikowanych zadań, rośnie jego samoocena i samoakceptacja. Tę pewność siebie zaczyna przenosić na inne obszary funkcjonowania, również te związane z aktywnością szkolną. Czując się pewnie jest bardziej otwarte na różnego typu bodźce, w nim samym zmienia się obraz własnej osoby na bardziej pozytywny.
Najnowsze komentarze