Wielozmysłowe pomoce edukacyjne dla dzieci dostosowanie do potrzeb i możliwości oraz schorzenia dziecka

Uczenie się, postrzeganie świata, poznawanie go odbywa się pod wpływem przepływu informacji przez system sensomotoryczny. Informacje ze świata zewnętrznego poprzez narządy zmysłów docierają do mózgu, dzięki czemu zdobywamy odpowiednią wiedzę. To zmysły decydują o sposobie, w jaki odbieramy świat, jakie informacje zapamiętujemy i jaki obraz świata wykształci się w naszym umyśle. Dlatego podczas pracy z dzieckiem nie należy zapominać o odpowiednio dopasowanych do ucznia pomocach dydaktycznych stymulujących pracę zmysłów.

Nauczanie poprzez zaangażowanie wielu zmysłów wspomaga proces gromadzenia i utrzymywania w pamięci, gdyż im więcej kanałów zmysłowych bierze udział w poznaniu, tym szersze są granice pamięci i tym bardziej jest ona trwała.

Każdy z nas rodzi się z wykształconymi narządami zmysłów. Ab dziecko prawidłowo się rozwijało, należy pobudzić jego wszystkie zmysły, gdyż to poprzez wzrok, słuch, smak i dotyk dostarczamy surowiec dla pracy mózgu. Tylko przez własne, aktywne działania dziecko uczy się rozumieć otoczenie.

Wielozmysłowe pomoce dydaktyczne powinny być jednak odpowiednio dobrane do indywidualnych potrzeb i możliwości danego dziecka, gdyż nie wszyscy przyjmują i kodują informacje w ten sam sposób. Dla jednych jest to łatwiejsze, dla innych trudniejsze, jedne osoby lepiej uczą się słuchając, inne patrząc, a jeszcze inne aktywnie działając. Dzieje się tak, gdyż u niektórych osób jeden zmysł wykształca się bardziej, a w efekcie dzięki temu jednemu zmysłowi odbierane bodźce są lepiej przez nas przyswajane i zapamiętywane. Determinuje on więc nasz styl uczenia się. Dzieje się tak dlatego, iż narządy zmysłów są połączone z mózgiem licznymi ścieżkami, a im bardziej polegamy na jednym z nich, tym więcej tworzy się połączeń pomiędzy nim a naszym mózgiem i tym bardziej są one rozbudowane. Dzięki temu, że liczba połączeń nerwowych się powiększa, dane narządy zmysłów działają lepiej, my chętniej korzystamy z nich ucząc się, a nasza nauka jest efektywniejsza. Dlatego przy wyborze pomocy edukacyjnych powinniśmy uwzględnić preferencje dziecka i jego indywidualny styl uczenia się, a niezbędna do tego jest wnikliwa wiedza o uczniach, poznanie nie tylko ich sensorycznych preferencji, ale także ich potrzeb i możliwości.

Stosowanie wielozmysłowych pomocy ma ogromne znaczenie również ze względu na fakt, iż dzięki nim wzmacniamy słabsze kanały, co jest niezwykle istotne, gdyż proces zapamiętywania wspomagany jest także odbiorem przez słabsze kanały percepcji i one również muszą być stymulowane. Tak więc chociaż podczas pracy z dzieckiem powinniśmy wykorzystać tę przewagę, jaką daje nam wiedza o preferowanym przez dziecko kanale odbioru informacji, to jednak nie należy zaniedbywać także innych zmysłów, gdyż tylko zaangażowanie wielu sposobów percepcji pozwoli na optymalny rozwój dziecka.

Nie bez znaczenia jest także fakt, iż pomoce dydaktyczne opierające się na wielozmysłowej stymulacji są dla dziecka czymś atrakcyjnym, rozbudzają jego ciekawość, dzięki czemu podnoszą jego chęć i motywację do pracy. O wiele łatwiej nam się pracuje, jeśli wykonywanie danej czynności wiąże się dla nas z przyjemnością. Używając pomocy wielozmysłowych dajemy dziecku szansę, aby samo odkrywało wiedzę, stało się badaczem. Angażując zmysły dziecka wpływamy na jego aktywność. O wiele atrakcyjniejsze będzie dla dziecka, jeśli ono samo poprzez dotykanie, słuchanie, smakowanie czy wąchanie będzie konstruowało wiedzę o świecie, niż jeśli będzie tylko biernym odbiorcą wiedzy pochodzącej od nauczyciela.

Szczególne znaczenie ma zastosowanie wielozmysłowych pomocy edukacyjnych podczas pracy z dziećmi ze schorzeniami centralnego układu nerwowego, które to schorzenia mają bezpośrednie przełożenie na funkcjonowanie mózgu, a sensoryczna dezintegracja jest nierozerwalnie wpisana w obraz schorzenia. Działania zmysłów są ze sobą ściśle powiązane, od ich prawidłowego współdziałania zależy czy dziecko będzie w stanie odpowiednio zinterpretować sytuację i zareagować na nią. Gdy z różnych przyczyn systemy zmysłowe nie mają możliwości się zintegrować, dziecko nie jest odpowiednio przystosowane od odbioru informacji, a więc nie będzie potrafiło posegregować napływających z zewnątrz informacji, rozpoznać ich, odpowiednio zinterpretować, a następnie połączyć z wcześniejszymi doświadczeniami i odpowiednio zareagować.

Osoby pracujące z dziećmi z dezintegracją sensoryczną powinny stworzyć odpowiednie warunki tak, aby proces edukacji był pełniejszy, przebiegał bez zakłóceń. Przede wszystkim ich działanie powinno poprzedzić rozeznanie potrzeb i problemów ucznia w zakresie jego funkcjonowania sensorycznego, rozeznanie stylu uczenia się, a także jego mocnych stron. Następnie korzystając z tych informacji powinniśmy stworzyć odpowiedni warsztat pracy dziecka, na który składają się odpowiednie środki dydaktyczne wspierające w jak najpełniejszy sposób współdziałanie systemów zmysłowych dziecka, gdyż tylko ich prawidłowe funkcjonowanie sprawi, że dziecko będzie przygotowane do podejmowania aktywności szkolnych i będzie miało podstawy do zdobywania nowych umiejętności.

Wiedząc, jak ważną rolę w procesie poznania, zdobywania umiejętności oraz konstruowaniu obrazu świata spełniają zmysły, nie lekceważmy możliwości, jakie daje nam zastosowanie odpowiednich wielozmysłowych pomocy dydaktycznych, pamiętając przy ich wyborze o preferencjach dziecka, jego potrzebach i możliwościach. Tylko w ten sposób jesteśmy w stanie w pełni skorzystać z jego potencjału.